تأثیر جینسینگ آسیایی بر عملکرد غده تیروئید و غدد پاراتیروئید

مقدمه

غده تیروئید و غدد پاراتیروئید از مهم‌ترین غدد درون‌ریز بدن هستند که نقش حیاتی در حفظ تعادل متابولیسم، تنظیم سطح کلسیم و سلامت استخوان‌ها دارند. اختلال در عملکرد این غدد می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، نوسانات وزن، خستگی مزمن و اختلالات استخوانی شود.

در مقابل، جینسینگ آسیایی (Panax ginseng) یکی از گیاهان دارویی پرکاربرد در طب سنتی شرق آسیاست که به دلیل خواص تقویتی، ضد استرس و تطبیق‌دهندگی (آداپتوژن) خود شناخته می‌شود.

در این مقاله بررسی می‌کنیم که آیا مصرف جینسینگ می‌تواند بر عملکرد غدد تیروئید و پاراتیروئید تأثیر بگذارد یا خیر. همچنین نگاهی خواهیم داشت به:

• تأثیر جینسینگ بر افراد مبتلا به بیماری‌های تیروئیدی،
• نقش آن در تنظیم وزن و متابولیسم (به‌ویژه در فرآورده‌های پودری چاقی)،
• و اثرات احتمالی آن بر خلق‌وخو و عملکرد روانی.

هدف ما ارائه یک تحلیل علمی و قابل‌فهم از این ارتباط پیچیده است تا خواننده با دیدی دقیق‌تر نسبت به مصرف جینسینگ در این زمینه تصمیم بگیرد.

 

برای خرید جینسینگ به فروشگاه شمس گلوبال مراجعه کنید

عملکرد غده تیروئید چیست؟

غده تیروئید یک غده پروانه‌ای‌شکل است که در جلوی گردن، درست زیر حنجره قرار دارد. این غده وظیفه تولید دو هورمون اصلی را دارد: تیروکسین (T4) و تری‌یودوتیرونین (T3). این هورمون‌ها نقش بسیار مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارند؛ یعنی تعیین می‌کنند که سلول‌های بدن با چه سرعتی انرژی بسوزانند.

هورمون‌های تیروئید بر عملکرد بسیاری از سیستم‌های بدن تأثیر می‌گذارند، از جمله:

• تولید انرژی و تنظیم دمای بدن،
• ضربان قلب و عملکرد قلب،
• رشد و تکامل مغز، به‌ویژه در دوران نوزادی و کودکی.

ترشح این هورمون‌ها تحت کنترل غده هیپوفیز است. هورمون TSH (محرک تیروئید) از هیپوفیز آزاد می‌شود و به تیروئید فرمان می‌دهد که T3 و T4 تولید کند. وقتی سطح این هورمون‌ها کم شود، TSH افزایش می‌یابد تا تولید را تحریک کند و برعکس.

علاوه بر T3 و T4، تیروئید هورمونی به نام کلسیتونین نیز ترشح می‌کند که به تنظیم سطح کلسیم خون کمک می‌کند؛ این کار را با کاهش کلسیم خون و افزایش ذخیره آن در استخوان‌ها انجام می‌دهد.

به‌طور خلاصه، غده تیروئید موتور تنظیم‌کننده انرژی بدن است. هرگونه اختلال در عملکرد آن می‌تواند بر تمامی اندام‌ها و عملکردهای حیاتی بدن تأثیر بگذارد.

عملکرد غدد پاراتیروئید چیست؟

غدد پاراتیروئید معمولاً چهار غده کوچک به‌اندازه یک نخود هستند که پشت غده تیروئید و در دو طرف آن قرار دارند. با وجود اندازه کوچک، نقش مهمی در تنظیم سطح کلسیم و فسفر خون ایفا می‌کنند.

این غدد هورمونی به نام PTH (هورمون پاراتیروئید) ترشح می‌کنند. زمانی که سطح کلسیم خون کاهش می‌یابد، PTH با سه روش به بازگرداندن آن به حالت نرمال کمک می‌کند:

• تحریک آزاد شدن کلسیم از استخوان‌ها (توسط سلول‌های استخوان‌خوار)،
• افزایش جذب کلسیم در روده‌ها (از طریق فعال‌سازی ویتامین D در کلیه‌ها)،
• کاهش دفع کلسیم از طریق ادرار.

وقتی سطح کلسیم به اندازه کافی بالا رود، ترشح PTH کاهش می‌یابد و تعادل حفظ می‌شود این سیستم بازخوردی دقیق باعث می‌شود فعالیت‌های حیاتی مثل عملکرد اعصاب، عضلات و استخوان‌ها که به کلسیم وابسته‌اند، در وضعیت طبیعی باقی بمانند.
در نتیجه، غدد پاراتیروئید با وجود اندازه کوچکشان، یکی از تنظیم‌کننده‌های اصلی تعادل الکترولیت‌های بدن هستند.

بیشتر بخوانید: خواص جینسینگ

بیماری‌های تیروئید: کم‌کاری و پرکاری تیروئید

اختلالات عملکرد تیروئید جزو شایع‌ترین بیماری‌های غدد درون‌ریز هستند. در حالت کلی، مشکلات تیروئید به دو دسته اصلی کم‌کاری تیروئید و پرکاری تیروئید تقسیم می‌شوند که در ادامه هر یک را توضیح می‌دهیم. هر کدام از این حالات می‌تواند اثرات گسترده‌ای بر سلامت فرد داشته باشد.

کم‌کاری تیروئید (Hypothyroidism) چیست؟

کم‌کاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون‌های T3 و T4 تولید نمی‌کند. این کمبود هورمون باعث کاهش سرعت متابولیسم و بروز علائم مختلفی در بدن می‌شود.

از دلایل رایج کم‌کاری تیروئید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بیماری هاشیموتو: یک اختلال خودایمنی که طی آن سیستم ایمنی به بافت تیروئید حمله می‌کند.
• کمبود ید: چون ید ماده اولیه ساخت هورمون‌های تیروئیدی است، کمبود آن (مخصوصاً در گذشته) عامل مهمی بوده است.
• عوارض برخی داروها یا درمان با یُد رادیواکتیو.
• جراحی برداشت تیروئید (مثلاً برای درمان سرطان یا گواتر).

در این شرایط، بدن با کاهش سطح هورمون‌های تیروئیدی دچار کندی در عملکرد سیستم‌های مختلف می‌شود و نیاز به درمان جایگزین دارد.

علائم کم‌کاری تیروئید

علائم کم‌کاری تیروئید معمولاً به‌تدریج ظاهر می‌شوند و در ابتدا ممکن است با خستگی یا بی‌حالی ساده اشتباه گرفته شوند. این علائم شامل موارد زیر است:

• خستگی مزمن و احساس ضعف
• خواب‌آلودگی بیش از حد
• افزایش وزن یا چاقی خفیف
• عدم تحمل سرما (احساس سرما در زمانی که دیگران راحت‌اند)
• خشکی پوست و مو، یا ریزش مو
• یبوست
• اختلالات قاعدگی در زنان
• افسردگی، بی‌حوصلگی و کندی عملکرد ذهنی
• کاهش هورمون‌های تیروئیدی باعث کند شدن کل فعالیت‌های متابولیک بدن می‌شود؛ به همین دلیل افراد مبتلا معمولاً دچار کاهش انرژی و اختلال در تمرکز می‌شوند.
• در صورت عدم درمان، این وضعیت می‌تواند منجر به عوارضی مانند:
• بزرگ‌شدن غده تیروئید (گواتر)
• ناباروری
• یا در موارد شدید، میگزدم (یک حالت خطرناک در کم‌کاری پیشرفته تیروئید) شود.

خوشبختانه با درمان منظم با لووتیروکسین، این بیماری معمولاً به‌خوبی کنترل می‌شود. اما پایش منظم سطح هورمون‌ها در طول زندگی بیمار ضروری است.

پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) چیست؟

پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید بیش از حد نیاز بدن، هورمون تولید می‌کند. در نتیجه، سرعت متابولیسم بدن افزایش می‌یابد و علائم متعددی در سیستم‌های مختلف ظاهر می‌شود.

شایع‌ترین علت:

بیماری گریوز (Graves): یک اختلال خودایمنی که در آن آنتی‌بادی‌های بدن باعث تحریک بیش‌ از‌ حد تیروئید می‌شوند.

سایر علل:

• ندول‌های سمی (گره‌های پرکار تیروئیدی)
• تیروئیدیت تحت‌حاد (التهاب موقتی تیروئید)
• دریافت زیاد یُد (مثلاً از طریق داروها یا مکمل‌ها)
• علائم پرکاری تیروئید:
• کاهش وزن ناخواسته با وجود اشتهای زیاد
• تعریق زیاد و عدم تحمل گرما
• تپش قلب و افزایش ضربان
• اضطراب، تحریک‌پذیری و لرزش دست‌ها
• بی‌خوابی و اختلال تمرکز
• قاعدگی‌های سبک و نامنظم در زنان
• عوارض احتمالی (در صورت عدم درمان):
• آریتمی قلبی (بی‌نظمی ضربان قلب)
• پوکی استخوان (به دلیل افزایش دفع کلسیم)
• بحران تیروئیدی (طوفان تیروئیدی): وضعیت اورژانسی و خطرناک

درمان پرکاری تیروئید:

• داروهای ضد تیروئید (مثل متی‌مازول یا PTU)
• درمان با ید رادیواکتیو (برای کاهش بافت تیروئید فعال)
• جراحی برداشت تیروئید (در موارد خاص)

در بیشتر بیماران، علائم پس از درمان قابل‌کنترل و برگشت‌پذیر است، اما نظارت پزشکی منظم برای تنظیم عملکرد تیروئید ضروری است.

بیشتر بخوانید: نحوه مصرف پودر جینسینگ

بیماری‌ها و اختلالات غدد پاراتیروئید

گرچه اختلالات غدد پاراتیروئید به اندازه بیماری‌های تیروئیدی شایع نیستند، اما می‌توانند منجر به مشکلات قابل‌توجهی در تعادل کلسیم و سلامت استخوان‌ها شوند. دو اختلال اصلی در این زمینه عبارتند از:

 پرکاری پاراتیروئید (Hyperparathyroidism)

در این حالت، غدد پاراتیروئید بیش از حد هورمون PTH ترشح می‌کنند. شایع‌ترین علت آن وجود یک تومور خوش‌خیم (آدنوم) در یکی از غدد پاراتیروئید است. نتیجه این پرکاری، افزایش سطح کلسیم خون است که ممکن است منجر به علائم زیر شود:

• ضعف، خستگی، دردهای استخوانی
• کاهش تراکم استخوان (پوکی استخوان)
• سنگ کلیه به دلیل دفع کلسیم بالا
• تهوع، درد شکم
• اختلالات شناختی مانند گیجی یا افسردگی

درمان بستگی به شدت بیماری دارد. در موارد شدید، جراحی برداشت غده پرکار انجام می‌شود. در موارد خفیف، فقط کنترل منظم کلسیم، کلیه و استخوان‌ها کافی است.

 کم‌کاری پاراتیروئید (Hypoparathyroidism)

در این وضعیت، غدد پاراتیروئید به مقدار کافی PTH تولید نمی‌کنند و در نتیجه سطح کلسیم خون کاهش می‌یابد. این بیماری نادرتر است و اغلب به دلایل زیر ایجاد می‌شود:

• آسیب به غدد هنگام جراحی گردن (مثل جراحی تیروئید)
• بیماری‌های خودایمنی
• یا به‌صورت مادرزادی
• علائم کم‌کاری پاراتیروئید شامل:
• گزگز و کرختی اطراف دهان، دست‌ها و پاها
• انقباضات عضلانی دردناک (تتانی)، مخصوصاً در صورت و انگشتان
• اسپاسم حنجره، در موارد شدید تشنج

درمان معمولاً با مکمل‌های کلسیم و ویتامین D فعال انجام می‌شود تا سطح کلسیم در محدوده طبیعی باقی بماند.

در مجموع، عملکرد طبیعی غدد تیروئید و پاراتیروئید برای تنظیم متابولیسم، اعصاب، عضلات و استخوان‌ها حیاتی است. حال که با وظایف این غدد و بیماری‌های آن‌ها آشنا شدیم، در ادامه بررسی می‌کنیم که جینسینگ آسیایی چه تأثیری می‌تواند بر این سیستم‌ها داشته باشد.

تأثیر جینسینگ آسیایی بر عملکرد تیروئید

جینسینگ آسیایی (Panax ginseng) یکی از معروف‌ترین گیاهان دارویی دنیاست که به عنوان یک آداپتوژن شناخته می‌شود؛ یعنی به بدن کمک می‌کند با استرس‌ها بهتر کنار بیاید و تعادل عملکردهای فیزیولوژیک را حفظ کند.

ترکیبات فعال این گیاه که به آن‌ها جینسنوزید گفته می‌شود، می‌توانند بر سیستم‌های مختلف بدن اثر بگذارند؛ از جمله:

• سوخت‌وساز انرژی
• عملکرد غدد درون‌ریز
• سیستم ایمنی
• و حتی مغز و اعصاب

در این بخش از مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که مصرف جینسینگ چه تأثیری بر عملکرد تیروئید دارد؛ هم در افراد سالم و هم در کسانی که دچار اختلالاتی مثل کم‌کاری یا پرکاری تیروئید هستند.

موضوع را به دو بخش تقسیم می‌کنیم:

• تأثیر جینسینگ بر عملکرد تیروئید در افراد سالم
• تأثیر آن در مبتلایان به بیماری‌های تیروئیدی

اثر جینسینگ بر تیروئید در افراد سالم

در افرادی که عملکرد تیروئید طبیعی دارند، مصرف متعادل جینسینگ آسیایی معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند و تأثیر منفی روی سطح هورمون‌های تیروئیدی ندارد.

جینسینگ بیشتر به عنوان مکملی برای افزایش انرژی، کاهش خستگی و تقویت توان بدن در مقابله با استرس شناخته می‌شود.

در افراد سالم، انتظار نمی‌رود که مصرف جینسینگ باعث پرکاری یا کم‌کاری تیروئید شود. هرچند در موارد نادر و با مصرف دوزهای بسیار بالا و طولانی‌مدت، ممکن است تعادل هورمونی اندکی تغییر کند، اما این موارد بسیار کم گزارش شده‌اند.

مطالعات محدودی نشان داده‌اند که جینسینگ می‌تواند متابولیسم پایه را کمی افزایش دهد و گردش خون را بهبود ببخشد این اثرات احتمالاً به واسطه تحریک خفیف سیستم عصبی سمپاتیک رخ می‌دهند.

در مجموع، جینسینگ آسیایی در دوزهای مناسب، با تیروئید سالم سازگار است و حتی ممکن است به دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی‌اش، به سلامت کلی غده تیروئید کمک کند. همیشه رعایت مقدار مناسب و پرهیز از زیاده‌روی در مصرف توصیه می‌شود.

بیشتر بخوانید: دمنوش جینسینگ، راهنمای عملی دم آوری ۱۹ دمنوش برای سلامتی شما

اثر جینسینگ در کم‌کاری تیروئید

یکی از حوزه‌های مورد توجه در سال‌های اخیر، بررسی تأثیر آداپتوژن‌هایی مانند جینسینگ آسیایی بر کم‌کاری تیروئید است.

 شواهد پژوهشی:

مطالعات اولیه، به‌ویژه بر روی مدل‌های حیوانی، نشان داده‌اند که مصرف جینسینگ ممکن است در بهبود علائم کم‌کاری تیروئید مؤثر باشد. برای مثال در برخی حیوانات مبتلا به کم‌کاری، مکمل جینسینگ باعث بهبود متابولیسم و سطح هورمون‌های T3 و T4 شده است.علائمی مثل کاهش دمای بدن، بی‌اشتهایی و افت انرژی با مصرف جینسینگ تا حدی تعدیل شده‌اند که مکانیسم این اثر ممکن است به توانایی جینسینگ در تنظیم محور هیپوتالاموس–هیپوفیز–تیروئید مربوط باشد علاوه بر این، جینسینگ مقادیر کمی ید و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی دارد که می‌تواند از عملکرد تیروئید پشتیبانی کند.

کاربرد بالینی در انسان:

در بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید (که اغلب تحت درمان با لووتیروکسین هستند)، جینسینگ می‌تواند به عنوان مکملی انرژی‌بخش و بهبود‌دهنده خلق‌وخو مورد استفاده قرار گیرد.

بسیاری از این بیماران دچار خستگی مزمن، بی‌حالی و افت تمرکز هستند. جینسینگ آسیایی ممکن است در این موارد سطح انرژی را بالا ببرد و تمرکز و شادابی را تا حدی افزایش دهد.

نکات مهم:

• جینسینگ جایگزین داروهای تیروئید نیست. بیماران نباید داروی اصلی را خودسرانه قطع کنند.
• پاسخ افراد متفاوت است؛ برخی بهبود قابل‌توجهی حس می‌کنند، برخی نه.
• مصرف جینسینگ باید با اطلاع پزشک معالج انجام شود، و سطح هورمون‌ها به‌طور منظم پایش گردد.

جینسینگ آسیایی می‌تواند به‌عنوان مکمل کمکی در درمان کم‌کاری تیروئید مفید باشد – نه به‌عنوان درمان اصلی. اگر با دوز مناسب و زیر نظر پزشک مصرف شود، ممکن است در بهبود کیفیت زندگی بیماران نقش مؤثری ایفا کند.

اثر جینسینگ در پرکاری تیروئید

در مورد پرکاری تیروئید، مصرف جینسینگ آسیایی نیازمند احتیاط بیشتر است. پرکاری تیروئید به معنای افزایش بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی در بدن است که خود باعث بالا رفتن متابولیسم، تپش قلب، بی‌قراری و اضطراب می‌شود. از آنجا که جینسینگ آسیایی نیز خاصیت تحریک خفیف سیستم عصبی دارد، این نگرانی وجود دارد که در بیماران مبتلا به پرکاری، مصرف آن برخی علائم را تشدید کند.

نگرانی‌های بالینی

• ممکن است ضربان قلب را افزایش دهد
• می‌تواند باعث بی‌خوابی یا اضطراب بیشتر شود
• برخی منابع توصیه می‌کنند افراد با پرکاری تیروئید از گیاهان محرک (مثل جینسینگ یا کافئین زیاد) پرهیز کنند

 یافته‌های اولیه از تحقیقات

با این حال، برخی مطالعات حیوانی نتایج جالبی نشان داده‌اند:

• در مدل‌های آزمایشگاهی پرکاری تیروئید (با تزریق هورمون تیروئیدی)، جینسینگ قرمز آسیایی باعث کاهش سطح هورمون‌ها شد.
• احتمال می‌رود این اثر از طریق تنظیم محور هیپوفیز–تیروئید یا اثر مستقیم برخی جینسنوزیدها بر بافت تیروئید اتفاق افتاده باشد.

اما هنوز شواهد کافی انسانی وجود ندارد که جینسینگ را به عنوان درمان کمکی پرکاری تیروئید توصیه کنند.

 نتیجه‌گیری

در پرکاری تیروئید کنترل‌نشده یا شدید، مصرف جینسینگ توصیه نمی‌شود در موارد خفیف یا تحت درمان دارویی، ممکن است با مشورت پزشک و در دوز پایین مشکلی نداشته باشد.

جینسینگ ممکن است در این شرایط به کاهش التهاب، بهبود ضعف عضلانی و مقابله با استرس کمک کند.

اما همچنان باید آن را مثل یک داروی دو لبه دید که هم فایده دارد و هم پتانسیل آسیب – به‌ویژه اگر بی‌احتیاطی در مصرف آن صورت گیرد.

هر بیمار تیروئیدی باید قبل از افزودن مکمل‌های گیاهی مثل جینسینگ به رژیم روزانه، با پزشک خود مشورت کند. طبیعی بودن، به معنی بی‌خطر بودن مطلق نیست.

بیشتر بخوانید: اثر جینسینگ بر خستگی

مقایسه جینسینگ آسیایی با جینسینگ آمریکایی و سیبریایی

کلمه “جینسینگ” به چندین گیاه دارویی گفته می‌شود که اگرچه لزوماً از یک گونه نیستند، اما در طب سنتی و مکمل‌های گیاهی کاربرد مشابهی دارند. شناخته‌شده‌ترین آنها جینسینگ آسیایی (Panax ginseng) است که بومی چین و کره می‌باشد. در کنار آن، جینسینگ آمریکایی و جینسینگ سیبریایی نیز رایج هستند. در ادامه این سه گونه را از نظر خواص و تأثیرات مقایسه می‌کنیم:

 جینسینگ آسیایی (Panax ginseng)

• بومی چین، کره و سیبری شرقی
• طبع گرم‌تر و خاصیت محرک‌ بیشتر
• حاوی جینسنوزیدهایی مثل Rg1 و Rg3 که باعث افزایش انرژی، تمرکز و تحریک سیستم عصبی می‌شوند
• رایج‌ترین گونه در تحقیقات مربوط به تیروئید، متابولیسم و آداپتوژن‌ها

 جینسینگ آمریکایی (Panax quinquefolius)

• بومی آمریکای شمالی
• از نظر گیاه‌شناسی نزدیک به جینسینگ آسیایی
• در طب سنتی چین به‌عنوان گیاهی با طبع خنک‌تر شناخته می‌شود
• اثرات آن بیشتر آرام‌بخش و متعادل‌کننده است تا انرژی‌زا
• دارای جینسنوزیدهای نوع Rb1 با خواص ملایم‌تر نسبت به آسیایی
• مناسب برای افراد حساس به محرک‌ها یا کسانی که در آب‌وهوای گرم زندگی می‌کنند

اطلاعات کمتری درباره تأثیر مستقیم آن بر تیروئید در دست است، اما انتظار می‌رود که محرک قوی تیروئید نباشد و نقش حمایتی ملایمی ایفا کند.

 جینسینگ سیبریایی (Eleutherococcus senticosus)

بر خلاف جینسینگ آسیایی و آمریکایی، جینسینگ سیبری از نظر گیاه‌شناسی اصلاً از خانواده Panax نیست. به همین دلیل برخی منابع آن را “جینسینگ کاذب” یا به‌درستی‌تر، الوتروکوک می‌نامند.این گیاه بومی مناطق سردسیر آسیا مانند روسیه، چین و سیبری است و ترکیبات فعال آن الئوتهروزیدها هستند نه جینسنوزیدها.

با این حال، نقش آن به‌عنوان آداپتوژن همچنان حفظ شده: یعنی به بدن کمک می‌کند با استرس، خستگی و فشار روانی بهتر کنار بیاید.

 ویژگی‌ها و کاربردها

در دوران اتحاد جماهیر شوروی، برای افزایش استقامت سربازان و ورزشکاران مورد استفاده قرار می‌گرفت و نسبت به جینسینگ آسیایی، اثر ملایم‌تری بر سیستم عصبی و قلبی‌عروقی دارد که در نتیجه فشار خون و ضربان قلب را کمتر تحریک می‌کند به همین دلیل، برای افراد با فشار خون بالا یا مشکلات قلبی مناسب‌تر تلقی می‌شود.

از نظر قدرت اثر، کمی ملایم‌تر و کندتر عمل می‌کند اما در درازمدت می‌تواند نتایج خوبی به همراه داشته باشد.

 تأثیر بر تیروئید:

تاکنون شواهد علمی مستقیمی درباره تأثیر خاص جینسینگ سیبریایی بر تیروئید (کم‌کاری یا پرکاری) وجود ندارد اما به عنوان یک مقوی عمومی بدن می‌تواند در کاهش خستگی مزمن و ضعف ناشی از بیماری‌های تیروئیدی مفید باشد.

 خلاصه مقایسه سه نوع جینسینگ

• جینسینگ آسیایی قوی‌ترین و محرک‌ترین نوع بین این سه است. بیشتر برای افزایش انرژی سریع، رفع خستگی عمیق و تقویت عملکرد جسمی و ذهنی کاربرد دارد.
• جینسینگ آمریکایی ملایم‌تر است و اثرات آرامش‌بخش و ضد استرس بیشتری دارد. مناسب‌تر برای افراد حساس به محرک‌ها یا دچار بی‌خوابی و اضطراب خفیف.
• جینسینگ سیبریایی یک تقویت‌کننده عمومی با اثرات ملایم‌تر است. برای افزایش استقامت بدنی و مقابله با خستگی مزمن کاربرد دارد، به‌ویژه در افرادی با فشار خون بالا یا مشکلات قلبی.

از نظر تأثیر بر تیروئید و پاراتیروئید:

هیچ‌کدام از این گیاهان اثر درمانی مستقیم و قطعی بر غدد درون‌ریز ندارند، اما می‌توانند به شکل مکمل:

• در متعادل‌سازی عمومی بدن،
• کاهش استرس و التهاب،
• و تسهیل تطابق بدن با بیماری‌ها و درمان‌های مزمن کمک کنند.

انتخاب بین آن‌ها باید بر اساس مزاج فرد، وضعیت سلامتی و هدف مصرف صورت گیرد.

نقش جینسینگ در افزایش یا کاهش وزن و متابولیسم

یکی از پرسش‌های رایج درباره جینسینگ این است که آیا باعث چاقی می‌شود یا به کاهش وزن کمک می‌کند؟ جواب این است که پاسخ ساده‌ای ندارد، چون اثر جینسینگ بر وزن بسته به شرایط بدنی، هورمونی و سبک زندگی هر فرد متفاوت است. اما شواهد نشان می‌دهند که جینسینگ آسیایی می‌تواند نقش تنظیم‌کننده‌ای در متابولیسم و وزن بدن ایفا کند.

 در جهت کاهش وزن

جینسینگ آسیایی می‌تواند متابولیسم پایه را تحریک کند و مصرف انرژی را بالا ببرد.برخی مطالعات نشان داده‌اند که باعث افزایش چربی‌سوزی و کاهش التهاب متابولیک می‌شود.همچنین گفته می‌شود که جینسینگ با تنظیم باکتری‌های روده و کاهش مقاومت به انسولین، می‌تواند در جلوگیری از تجمع چربی مؤثر باشد.

به همین دلیل، در افراد دارای اضافه‌وزن ممکن است به کاهش تدریجی وزن کمک کند.

 در جهت افزایش وزن

در افرادی که بی‌اشتهایی ناشی از استرس یا بیماری دارند، جینسینگ می‌تواند به بازگشت اشتها و افزایش انرژی کمک کند.

در بیماران دچار کم‌کاری تیروئید که متابولیسم کندی دارند، جینسینگ ممکن است باعث تعادل اشتها و انرژی شود.

در افراد بسیار لاغر یا دچار سوءتغذیه، در صورت تغذیه مناسب، می‌تواند زمینه را برای افزایش وزن سالم فراهم کند.

 نتیجه‌گیری:

جینسینگ نه لاغرکننده قوی است و نه چاق‌کننده مستقیم.نقش اصلی آن ایجاد تعادل در متابولیسم و انرژی بدن است. بنابراین:

• اگر بدن دچار افزایش وزن غیرعادی است، ممکن است در مسیر کاهش وزن کمک کند؛
• و اگر ضعیف و کم‌انرژی هستید، ممکن است به بازیابی اشتها و افزایش وزن تدریجی کمک کند.

همه این‌ها البته در چارچوب رژیم غذایی سالم و فعالیت مناسب معنا پیدا می‌کنند. نباید انتظار معجزه از جینسینگ داشت، اما در کنار سبک زندگی متعادل، می‌تواند پشتیبان مؤثری برای تنظیم وزن باشد.

جینسینگ در محصولات پودری چاقی

در بازار مکمل‌ها، محصولات زیادی با عنوان پودر چاقی جینسینگ دیده می‌شود این پودرها معمولاً ترکیبی از مواد زیر هستند:

• پودر ریشه جینسینگ آسیایی،
• گیاهان تقویتی و جوانه‌ها،
• مغزها (مانند بادام یا گردو)،
• و گاهی پروتئین، ویتامین‌ها یا قندهای ساده.

 هدف این ترکیب چیست؟

ایجاد محیطی مناسب برای:

• افزایش اشتها،
• تقویت عمومی بدن،
• افزایش دریافت کالری

و در نهایت افزایش وزن تدریجی، به‌ویژه در افرادی که سخت وزن می‌گیرند یا دچار ضعف هستند.

 نقش جینسینگ در این فرمول‌ها

• تحریک اشتها: جینسینگ می‌تواند در افرادی که به‌دلیل استرس یا خستگی کم‌اشتها هستند، میل به غذا را افزایش دهد.
• افزایش انرژی و نشاط: این احساس انرژی ممکن است باعث شود فرد فعالیت‌های سازنده مثل ورزش را بهتر دنبال کند.
• بهبود عملکرد گوارش: برخی ترکیبات جینسینگ به جذب بهتر مواد مغذی کمک می‌کنند.

نکته مهم

• جینسینگ به‌تنهایی باعث چاقی ناگهانی یا سریع نمی‌شود.
• اثربخشی این پودرها به کیفیت ترکیبات، سبک تغذیه و فعالیت بدنی فرد بستگی دارد.

اگر دچار مشکلات تیروئیدی یا هورمونی هستید، پیش از مصرف این محصولات با پزشک مشورت کنید.

در مجموع، پودر چاقی جینسینگ می‌تواند نقش کمکی در فرآیند افزایش وزن سالم داشته باشد، به‌شرطی که در قالب یک رژیم غذایی متعادل و با دید واقع‌بینانه مصرف شود.

هشدار درباره ترکیبات خطرناک در برخی از پودرهای چاقی حاوی جینسینگ

در سال‌های اخیر گزارش‌های نگران‌کننده‌ای درباره برخی محصولات افزایش وزن منتشر شده که به ظاهر گیاهی هستند اما در واقع حاوی ترکیبات دارویی غیرمجاز و خطرناک‌اند. این پودرها معمولاً با نام‌هایی مانند «پودر چاقی جینسینگ» یا «مکمل گیاهی چاق‌کننده» عرضه می‌شوند و گاهی ادعا می‌کنند که فقط با استفاده از گیاهان دارویی، می‌توانند در مدت کوتاه وزن فرد را به‌طور چشمگیری افزایش دهند. واقعیت اما این است که بسیاری از این محصولات توسط سازندگانی تولید می‌شوند که برای افزایش سرعت اثر، ترکیباتی را به شکل پنهانی به فرمول اضافه می‌کنند؛ موادی که نه‌تنها طبیعی نیستند بلکه در صورت مصرف مداوم، می‌توانند آسیب‌های جدی به بدن وارد کنند.

از جمله داروهایی که به‌صورت پنهانی در برخی از این پودرها استفاده می‌شود، کورتیکواستروئیدهایی مانند دگزامتازون و بتامتازون هستند. این داروها اگرچه در پزشکی برای کنترل التهاب کاربرد دارند، اما یکی از عوارض جانبی آن‌ها افزایش اشتها و تجمع مایعات در بدن است. مصرف خودسرانه و بی‌اطلاع این داروها می‌تواند باعث پف‌کردگی صورت و بدن، افزایش وزن کاذب و تغییر ظاهری سریع شود؛ در حالی که این تغییرات نه به‌دلیل عضله‌سازی یا تغذیه بهتر، بلکه نتیجه احتباس مایعات و چربی ناسالم هستند. خطرات استفاده مداوم از این ترکیبات شامل تضعیف سیستم ایمنی، افزایش قند خون، پوکی استخوان، اختلال در هورمون‌های جنسی، فشار خون بالا و حتی آسیب‌های پایدار به اندام‌های داخلی است.

در کنار کورتون‌ها، گاهی ترکیبات دیگری مانند استروئیدهای آنابولیک یا داروی سیپروهپتادین نیز در این مکمل‌ها یافت می‌شوند. این مواد ممکن است باعث افزایش اشتها و وزن شوند، اما عوارضی مانند اختلالات خلقی، آسیب کبدی، اختلالات قلبی و اختلال در ترشح طبیعی هورمون‌ها را در پی دارند. حتی در برخی بررسی‌ها، وجود فلزات سنگین یا ناخالصی‌های سمی در برخی از این مکمل‌ها گزارش شده است.

از همین رو تأکید می‌شود که افراد باید در خرید پودرهای چاقی، به‌ویژه آن‌هایی که به نام جینسینگ یا گیاهان دارویی فروخته می‌شوند، دقت و احتیاط کامل داشته باشند. این محصولات را فقط از برندهای معتبر و دارای مجوز بهداشتی تهیه کنید و اگر محصولی ادعا می‌کند که تنها با ترکیبات گیاهی می‌تواند در مدت کوتاه چندین کیلو وزن اضافه کند، باید نسبت به صحت این ادعا تردید جدی داشت. افزایش وزن سالم، فرایندی تدریجی است و هرگونه تغییر سریع و شدید معمولاً نشانه استفاده از مواد دارویی قوی یا تقلبی است.

خواندن دقیق برچسب ترکیبات کافی نیست، چرا که بسیاری از ترکیبات خطرناک اصلاً در فهرست درج نمی‌شوند. بنابراین بهترین کار این است که قبل از مصرف هر نوع مکمل چاقی، با یک پزشک یا متخصص تغذیه مشورت شود تا از سلامت محصول اطمینان حاصل گردد. هیچ کیلوگرمی از وزن نباید به قیمت آسیب زدن به بدن به‌دست آید.

پودر جینسینگ اصل صد در صد خالص در شمس گلوبال

تأثیر جینسینگ بر خلق‌وخو و عملکرد روانی

جینسینگ آسیایی از جمله گیاهانی است که علاوه بر اثرات فیزیکی، می‌تواند بر وضعیت روحی و ذهنی نیز تأثیرگذار باشد. بسیاری از کسانی که از این گیاه استفاده کرده‌اند، نه‌تنها از افزایش انرژی جسمی، بلکه از بهبود تمرکز، کاهش استرس و احساس کلی بهتر در طول روز گزارش داده‌اند. این تأثیرات چند عامل دارد که از طریق سازوکارهای گوناگون در بدن عمل می‌کنند.

نخست آن‌که جینسینگ با تأثیر بر محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-فوق کلیه، در تنظیم واکنش بدن به استرس نقش دارد. به زبان ساده، می‌تواند سطح هورمون‌هایی مانند کورتیزول را در محدوده طبیعی نگه دارد و به بدن کمک کند تا با تنش‌های روزمره یا حتی فشارهای شدید جسمی و روانی بهتر کنار بیاید. در نتیجه، فرد احساس آرامش بیشتری خواهد داشت، اضطرابش کاهش می‌یابد و خلق‌وخویش در طول روز ثبات بیشتری پیدا می‌کند. البته جینسینگ جایگزین داروهای تخصصی ضدافسردگی یا ضداضطراب نیست، اما در مواردی که استرس‌های سبک یا متوسط وجود دارد، می‌تواند به بهبود وضعیت روحی کمک کند.

از سوی دیگر، یکی از دلایل افت خلق و تحریک‌پذیری در بسیاری از افراد، خستگی مداوم است؛ نوعی فرسودگی که ممکن است به دلایل مختلف از جمله سبک زندگی، بی‌خوابی یا اختلالات تیروئیدی به وجود آمده باشد. جینسینگ با تحریک متابولیسم و بهبود گردش خون، به رفع این احساس فرسودگی کمک می‌کند. به‌ویژه افرادی که دچار کم‌کاری تیروئید یا افسردگی خفیف هستند، ممکن است با مصرف جینسینگ در طول زمان، بازگشت انرژی و انگیزه را تجربه کنند. وقتی بدن سرحال‌تر باشد، ذهن هم فعال‌تر و آرام‌تر عمل می‌کند.

در برخی مطالعات علمی نیز مشاهده شده که جینسینگ آسیایی توانسته عملکرد شناختی را در افرادی که از آن استفاده کرده‌اند، بهبود دهد. تقویت حافظه، افزایش تمرکز و بهبود سرعت پردازش ذهنی از جمله مواردی است که در این تحقیقات به آن اشاره شده. هنوز سازوکار دقیق این اثرات کاملاً مشخص نیست، اما احتمالاً مربوط به خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی جینسینگ، و تأثیر آن بر انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و استیل‌کولین است. نکته قابل توجه اینکه این بهبودها هم در افراد سالم و هم در کسانی که دچار افت ذهنی (مانند سالمندان یا مبتلایان به آلزایمر خفیف) بودند، مشاهده شده است.

در شرایطی مانند دوران نقاهت پس از بیماری یا سندروم خستگی مزمن، که افراد دچار ضعف شدید بدنی، بی‌حوصلگی یا خلق پایین هستند، استفاده از جینسینگ به عنوان درمان کمکی می‌تواند مفید واقع شود. بیماران معمولاً پس از چند هفته مصرف منظم، از بازگشت تدریجی انرژی، بهتر شدن خواب، و کاهش احساس بی‌انگیزگی خبر می‌دهند. البته این اثرات، همانند بسیاری از گیاهان دارویی، در همه افراد یکسان نیست و برای اثربخشی نیاز به صبر، مصرف منظم و توجه به سایر جوانب سبک زندگی وجود دارد.

در مجموع، جینسینگ آسیایی می‌تواند در بهبود خلق‌وخو، افزایش وضوح ذهنی و مقابله با احساس خستگی مزمن، نقشی مؤثر ایفا کند، به‌ویژه زمانی که هدف، بازگرداندن تعادل روانی و ذهنی به شکلی طبیعی و بدون وابستگی دارویی باشد.

در نهایت باید به این نکته توجه داشت که هرچند جینسینگ می‌تواند در بهبود خلق‌وخو و افزایش توان ذهنی نقش داشته باشد، اما این اثر زمانی پایدار و مؤثر خواهد بود که در کنار سایر اصول زندگی سالم قرار گیرد. خواب کافی، تغذیه متعادل، فعالیت بدنی منظم و توانایی مدیریت استرس از پایه‌های اصلی سلامت روان هستند و مصرف جینسینگ، اگر با این عوامل همراه باشد، می‌تواند نتایج بهتری به همراه داشته باشد. همچنین افرادی که داروهای اعصاب مصرف می‌کنند یا سابقه مشکلات روان‌پزشکی دارند، باید پیش از مصرف جینسینگ با پزشک خود مشورت کنند، زیرا در برخی موارد ممکن است تداخل دارویی یا اثرات ناخواسته ایجاد شود.

بیشتر بخوانید: خواص جینسینگ برای رابطه زناشویی

نتیجه‌گیری

جینسینگ آسیایی یکی از گیاهان دارویی برجسته‌ای است که اثرات متعددی بر سلامت جسم و روان دارد. مرور شواهد علمی نشان می‌دهد که این گیاه می‌تواند با خاصیت آداپتوژنی خود، به تعادل در سیستم هورمونی کمک کند و به‌ویژه در عملکرد غددی چون تیروئید و پاراتیروئید تأثیرگذار باشد. در شرایط کم‌کاری تیروئید، شواهدی از افزایش سطح انرژی، بهبود خلق‌وخو و کاهش برخی علائم گزارش شده و در پرکاری تیروئید نیز با رعایت احتیاط و در کنار درمان‌های پزشکی، ممکن است مصرف آن سودمند باشد.

جینسینگ آسیایی همچنین به دلیل اثرات تعدیل‌کننده‌ای که بر خلق، تمرکز و عملکرد شناختی دارد، در بهبود کیفیت زندگی بیماران تیروئیدی نقش مکمل ایفا می‌کند. مقایسه آن با انواع دیگر جینسینگ نشان می‌دهد که با وجود تفاوت‌هایی در شدت و طبع، همه آن‌ها به‌طور کلی در مسیر تقویت بدن و مقابله با استرس عمل می‌کنند. درباره موضوع وزن نیز، جینسینگ نه چاق‌کننده‌ صرف است و نه لاغرکننده‌ی قاطع؛ بلکه بیشتر نقش تنظیم‌کننده‌ای دارد و اگر در ترکیبات پودری چاقی به‌کار رود، باید نسبت به ترکیبات آن با دقت و آگاهی برخورد شود.

اثر مثبت این گیاه بر خلق‌وخو، تمرکز و انرژی ذهنی نیز از دیگر دلایل محبوبیت آن در میان کاربران و پژوهشگران است. با این حال، نباید از یاد برد که جینسینگ یک مکمل است، نه درمان اصلی. استفاده از آن باید آگاهانه، اصولی و ترجیحاً تحت نظر متخصص انجام شود تا بیشترین فایده با کمترین احتمال عارضه حاصل شود. در نهایت، مصرف هوشمندانه و هدفمند جینسینگ می‌تواند به ارتقای سلامت غدد درون‌ریز و بهبود عملکرد ذهن و جسم کمک کند، به شرطی که سلامت عمومی و شیوه زندگی سالم نیز فراموش نشود.

پرسش‌های متداول

 آیا جینسینگ آسیایی واقعاً روی عملکرد تیروئید تأثیر دارد؟

جینسینگ آسیایی به عنوان یک آداپتوژن، مستقیماً روی سطح هورمون‌های تیروئید اثر نمی‌گذارد، اما می‌تواند به تنظیم بهتر سیستم هورمونی کمک کند. برخی مطالعات در مدل‌های حیوانی کم‌کاری تیروئید نشان داده‌اند که مصرف جینسینگ می‌تواند سطح انرژی را افزایش دهد و حتی اندکی سطح هورمون‌های تیروئیدی را بهبود ببخشد. در انسان‌ها، به‌ویژه در افراد سالم، مصرف متعادل این گیاه معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند و ممکن است با کاهش استرس اکسیداتیو به سلامت غده تیروئید کمک کند. با این حال، اگر به اختلالات تیروئید مبتلا هستید، نباید درمان دارویی را کنار بگذارید؛ جینسینگ تنها می‌تواند نقش تکمیلی در کنار درمان اصلی ایفا کند.

 آیا افراد مبتلا به کم‌کاری تیروئید می‌توانند از جینسینگ استفاده کنند؟

در بسیاری از موارد، بله. جینسینگ آسیایی می‌تواند به‌عنوان یک مکمل تقویتی در کنار درمان اصلی کم‌کاری تیروئید مفید باشد؛ به‌ویژه در کاهش احساس خستگی، بهبود خلق‌وخو و افزایش انرژی. اگر تحت درمان با داروهایی مانند لووتیروکسین هستید، بهتر است مصرف جینسینگ را با پزشک خود هماهنگ کنید تا از عدم تداخل یا تغییر در اثربخشی دارو مطمئن باشید. گرچه تداخل جدی شناخته‌شده‌ای گزارش نشده، اما نظارت پزشکی همیشه عاقلانه‌تر است.

 آیا مصرف جینسینگ برای کسانی که پرکاری تیروئید دارند مناسب است؟

در صورت ابتلا به پرکاری تیروئید، باید با احتیاط بیشتری به سراغ جینسینگ بروید. این گیاه ممکن است در برخی افراد با پرکاری کنترل‌نشده باعث تشدید علائمی مانند اضطراب یا طپش قلب شود. اگر درمان دارویی شما مؤثر بوده و سطح هورمون‌ها تحت کنترل است، مصرف مقدار کمی جینسینگ آسیایی ممکن است بی‌خطر باشد، البته به شرطی که با مشورت پزشک انجام شود. به‌طور کلی، اولویت درمان پرکاری با دارو، ید رادیواکتیو یا جراحی است و جینسینگ در این شرایط تنها نقش مکمل دارد، نه جایگزین.

 آیا جینسینگ باعث افزایش وزن می‌شود؟

خیر، جینسینگ به خودی خود باعث چاقی نمی‌شود. این گیاه بیشتر نقش تنظیم‌کننده بر متابولیسم دارد و بسته به وضعیت بدن، ممکن است به کاهش وزن در افراد دارای اضافه‌وزن یا به افزایش اشتها و انرژی در افراد لاغر کمک کند. تأثیر آن در این زمینه تدریجی و ملایم است. به همین دلیل، برای افزایش وزن واقعی و سالم، باید رژیم غذایی مناسب و سبک زندگی متعادل نیز همراه آن باشد. در مورد پودرهای چاقی که نام جینسینگ روی آن‌هاست، باید توجه داشت که افزایش وزن ناشی از آن‌ها اغلب به دلیل ترکیبات پرکالری یا دارویی دیگر است، نه فقط جینسینگ.

 چرا برخی پودرهای چاقی جینسینگ خطرناک تلقی می‌شوند؟

برخی از محصولات موسوم به پودر چاقی که نام جینسینگ را یدک می‌کشند، ممکن است حاوی ترکیبات دارویی پنهان مانند کورتون‌ها یا هورمون‌های مصنوعی باشند. این مواد می‌توانند در کوتاه‌مدت باعث افزایش وزن کاذب شوند، اما در بلندمدت عوارضی جدی مانند اختلال هورمونی، دیابت، پوکی استخوان و آسیب‌های کبدی به‌همراه دارند. از آنجا که ترکیبات این محصولات همیشه روی برچسب درج نمی‌شود، تشخیص آن برای مصرف‌کننده دشوار است. به همین دلیل توصیه می‌شود فقط از مکمل‌های دارای مجوز و برندهای معتبر استفاده کنید و از مصرف پودرهایی که وعده افزایش وزن سریع و بی‌دردسر می‌دهند، خودداری نمایید.

 آیا جینسینگ می‌تواند به بهبود خلق‌وخو و عملکرد ذهنی کمک کند؟

بله، بسیاری از مصرف‌کنندگان گزارش داده‌اند که پس از مصرف منظم جینسینگ احساس تمرکز بیشتر، خلق آرام‌تر و کاهش خستگی ذهنی داشته‌اند. این اثرات به‌ویژه در افرادی که تحت استرس مزمن یا فشار ذهنی زیاد هستند، می‌تواند محسوس باشد. مکانیسم‌هایی مانند کاهش هورمون‌های استرس و بهبود جریان خون مغز در این زمینه دخیل‌اند. گرچه جینسینگ یک داروی تخصصی روان‌پزشکی نیست، اما به عنوان مکملی طبیعی و کم‌عارضه، می‌تواند به بهبود وضعیت روانی کمک کند، به‌ویژه اگر با سایر اصول سبک زندگی سالم همراه باشد.

 تفاوت جینسینگ آسیایی، آمریکایی و سیبریایی در چیست؟

جینسینگ آسیایی (کره‌ای یا چینی) قوی‌ترین و محرک‌ترین نوع این گیاه است و بیشتر برای افزایش انرژی و رفع خستگی شدید به‌کار می‌رود. جینسینگ آمریکایی ملایم‌تر است و بیشتر خاصیت آرام‌بخش دارد، در حالی‌که جینسینگ سیبریایی از گونه‌ای متفاوت بوده و حاوی ترکیبات دیگری است، ولی اثری مشابه در افزایش مقاومت بدن در برابر استرس دارد. انتخاب بین این انواع به وضعیت بدنی، طبع فرد و هدف مصرف بستگی دارد. از نظر اثر بر تیروئید، تفاوت بارزی گزارش نشده و هر سه می‌توانند به‌صورت ملایم در بهبود وضعیت عمومی بدن نقش داشته باشند، ولی جایگزین درمان‌های پزشکی محسوب نمی‌شوند.

منابع

منبع ۱

منبع ۲

منبع ۳